Elise Schut (31) was jarenlang een workaholic. Nou ja, eigenlijk was ze gewoon best een beetje een girlboss. Ze had een goede baan in de consultancy waar ze grote bedrijven advies gaf, was retegedisciplineerd en maakte werkdagen van soms wel twaalf uur. 

'Al in mijn studententijd had ik in mijn hoofd dat ik een hardwerkende, zelfstandige vrouw moest zijn,' herinnert Elise zich. 'Ik wilde zo snel mogelijk de universiteit afronden en op mijn 25ste kreeg ik een baan als consultant.'

De lat legde ze standaard hoog voor zichzelf. 'Ik wilde niet alleen een carrière en een mooie auto voor de deur, maar ook voor mijn dertigste een koophuis, de liefde van mijn leven ontmoeten, kinderen, een leuke groep vrienden, er goed uitzien én naar feestjes. Kortom, ik wilde het hele plaatje en geloofde dat ik dat kon krijgen door hard genoeg te werken.'

Waar komt die term vandaan?  De girlboss-trend totaal gemist of een opfrisser nodig? Komt-ie: de term werd bekend door de gelijknamige autobiografie van Sophia Amoruso die in 2014 verscheen. Daarin beschrijft ze hoe ze van een doelloze twintiger uitgroeide tot CEO van haar eigen miljoenenbedrijf Nasty Gal. 'Een girlboss is iemand die de regie heeft over haar eigen leven. Ze krijgt wat ze wil, omdat ze ervoor werkt,' schreef Amoruso. 

Lees ook: Journalist Fleur Baxmeier gaat in de leer bij Kim Holland: 'Ontspan Fleur, ontspán'

Ondanks dat Nasty Gal in 2016 failliet ging na aanklachten van voormalig medewerkers – Amoruso zou de feministische idealen die ze predikt in haar boek niet naleven en vrouwelijke werknemers toen ze zwanger werden hebben ontslagen – werd de term bij millennials een synoniem voor jonge, ambitieuze vrouwen die succesvol zijn in een mannelijke zakenwereld. Er kwamen knalroze posters met #girlboss, T-shirts vlogen als zoete broodjes over de toonbank en er werden zelfs tatoeages gezet. Jep, de girlboss was overal. 

Succesvolle vrouwen die ook nog eens ambitieus zijn, dat kunnen we toch alleen maar toejuichen? Feit blijft dat vrouwen in Nederland ondervertegenwoordigd zijn in besluitvormende posities in onder meer de politiek, wetenschap en het bedrijfsleven. 

Ja, we willen meer vrouwen aan de top, maar we moeten ons afvragen of termen als vrouwelijk leiderschap, girlboss, momtrepeneur en bossbabe wel echt zo empowerend zijn. Psychotherapeut en auteur Carien Karsten coacht mensen met stress- en burn-outklachten en schreef hier meerdere boeken over. 'Vrouwen worden pas echt serieus genomen als die termen verdwijnen,' vindt Carien. 'Door zo de nadruk te leggen op hun gender, focus je alleen maar op de verschillen. Noem een vrouwelijke baas gewoon een baas.' Een speciale term suggereert dat een krachtige vrouw zo bijzonder is dat we dit extra moeten benadrukken. Bill Gates en Barack Obama noemen we immers ook geen boyboss. Maar niet alleen de term is problematisch, ook met het concept van de girlboss is iets mis. 

Recept voor burn-outklachten  De girlboss is namelijk een vrouw die de lat standaard hoog legt voor zichzelf. Ze staat om vijf uur op om te mediteren, heeft een goedlopende business, laat nooit over zich heenlopen en in haar zestigurige werkweek vindt ze altijd een gaatje om te sporten. Ze komt nooit te laat op het kinderdagverblijf, haar haar is altijd geföhnd, ze gaat alle feesten en evenementen af, heeft een gigantisch netwerk en woont seminars bij. Sterker nog: zij is degene die webinars geeft. Klinkt onhaalbaar, toch?

Lees ook: Poenpraat: 'Ik heb een jaarabonnement van 1000 euro op verse groenten'

Volgens Carien is zo’n onrealistisch beeld willen nastreven het recept voor een burn-out, en laten die klachten onder vrouwen nou steeds meer groeien. Uit onderzoek van TNO en het CBS blijkt dat 29 procent van de jonge vrouwen kampt met burn-outklachten. Elise kan daarover meepraten, in 2020 kreeg zij een flinke burn-out. 

'Ik wilde carrière maken en dolgraag die hardwerkende, onafhankelijke vrouw zijn. Doelen achterna gaan, continu bezig zijn met het volgende.' Het gevolg was dat Elise grenzeloos was als het op werk aankwam. 'Grenzen had ik niet. Echt niet. Alles stond in het teken van wat ik wilde bereiken. Als het moest, werkte ik twaalf uur per dag, reisde ik drie uur heen en terug naar opdrachtgevers en nam ik pas vakantie als ik op mijn tandvlees liep.' Nadenken over hoe het een tandje minder zou kunnen, kwam niet eens in Elise op. 'Hard werken was onderdeel van wie ik was. Tot ik instortte en niets meer kon. Het begon met paniekaanvallen, uitputting en een extreem kort lontje, op een gegeven moment vielen ook mijn armen uit. Ik voelde constant een druk op mijn borst en moest om het minste of geringste huilen.' Ongeveer een jaar lag Elise eruit om te herstellen. 'Daarna probeerde ik mijn baan op te pakken, maar ik merkte dat het niet goed voor me was en dat ik er niet gelukkig van werd. Die baan liet ik los en nu coach ik vrouwen in het (corporate) bedrijfsleven die in hetzelfde schuitje zitten als ik zat.'

Neerbuigende term  Een onhaalbare trend die je als je niet oppast een burn-out in jaagt. Niet gek dat er een tegenbeweging ontstaat en dat girlboss nu eerder neerbuigend dan lovend klinkt. Zo doen veel millennials en Gen-Z’ers aan quiet quitting, het stoppen met extra taken op zich nemen en overuren maken als daar geen compensatie voor is. En dan heb je online ook nog de girlfailure-trend, de tegenhanger van de girlboss. De vrouw die haar verlies viert, verkeerde keuzes maakt, in zeven sloten tegelijkertijd loopt en dat omarmt. De keiharde Miranda Priestly uit The Devil Wears Prada en Annalise Keating uit How To Get Away With Murder die met ijzeren vuist regeren over hun werknemers? Niet herkenbaar. Carrie Bradshaw uit Sex And The City die een Vogue in plaats van avondeten koopt en de klunzige Emily Cooper uit Emily In Paris die altijd in de penarie zit? Superherkenbaar.

Verder lezen? Race naar de winkels voor de nieuwste &C.