Werken hoor je toch gewoon… hard te doen?

Ik weet nog goed dat ik jaren geleden vrolijk tegen een collega riep: 'Zo, ook lekker hard gewerkt vandaag?' en dat zij antwoordde: 'Ik heb gewerkt, ja, maar niet hard.' Ik kreeg er spontaan kortsluiting van. Want werken hoor je toch gewoon… hard te doen? Het geeft maar aan dat ook ik een maatschappij gewend ben waar 'drukdrukdruk' het credo is op de werkvloer. Op kantoor moet je toch minstens knallen, presteren en als vrouw ook nog even in sneltreinvaart dat glazen plafond aan diggelen slaan. En ja joh, geef die extra klus er ook maar bij, doe je wel, jij laat je niet kennen! Een negen-tot-vijfmentaliteit? Dan geef je niet écht om je werk. Nee, bloed, zweet en tranen of eigenlijk gewoon álles geef je om de klus te klaren. Jij bent immers een 'hardwerkende Nederlander', en wie dat niet is, is maar lui of weinig ambitieus. Wie kans wil maken op een succesvolle carrière, moet gewoon lange dagen maken – zo simpel is het. Wie het waagt om de laptop om vijf uur 's middags dicht te klappen, wordt getrakteerd op opgetrokken wenkbrauwen. Zat die collega nou serieus de uren af te tellen tot het tijd was om naar huis te gaan?!

Burn-outepidemie Klinkt niet heel gezond hè, dit arbeidsethos? Toch is dit de ­realiteit op menige werkvloer in Nederland. Niet voor niets staan vacatures vol met termen als 'geen negen-tot-vijfmentaliteit' – want je zou maar kunnen denken dat je privéleven ook belangrijk is. Nu kan het prima dat je je werk enig vindt, met liefde nog wat uren doorwerkt en een werkgever hebt die jouw inzet gul beloont of compenseert. Dan is er waarschijnlijk niet zo veel aan de hand. Maar de burn-outepidemie laat al zien dat knetterhard werken niet voor iedereen goed uitpakt. Hetzelfde geldt als je altijd dat tandje extra geeft – hét beloofde pad naar een flitsende carrière –, maar daar in werkelijkheid helemaal geen waardering, erkenning of beloning tegenover staat. Niet zo gek dat er dan iets ontstaat als quiet quitting, wat zoveel betekent als: stoppen met vrijwillig heel wat meer uren werken dan waarvoor je wordt betaald, met extra taken op je nemen en met altijd bereikbaar zijn en 'aanstaan', óók privé. De term werd in China bedacht, ging in Amerika viral op Tiktok en wordt nu als hashtag gebruikt door werknemers die er trots op zijn alleen het hoognodige te doen op werk. Tja, wat hebben we er ook eigenlijk aan om van ons werk te houden als die liefde op geen enkele manier wederzijds blijkt?

Enorme bullshit Ook Anna (35, marketingmedewerker) heeft er geen enkele moeite mee om op werk niet méér te doen dan er van haar wordt verwacht. En daar hebben werkgevers het volgens haar zelf naar gemaakt. 'Ik heb zo vaak gewerkt voor werkgevers die wel wilden nemen, maar niet wilden geven. Dan werd er bijvoorbeeld van me verlangd dat ik in de avonden overwerkte of in het weekend ergens op kwam draven, maar als ik zelf een keer doordeweeks naar de fysio wilde 'moest ik dat maar in mijn eigen tijd doen' – terwijl de fysio alleen tijdens kantooruren open was. Toen ik een keer iets eerder naar huis moest, mocht ik de volgende dag meteen op gesprek komen. Of ik wel wist dat het niet de bedoeling was dat ik de kantjes ervanaf liep? Ze vergaten voor het gemak even dat ik altijd als eerste binnenkwam en tot laat doorwerkte. Een andere keer riepen ze me toe: 'De dag eindigt niet om vijf uur!' Toen antwoordde ik: 'Nee, maar mijn salaris wel.' Het bleef verrassend stil. Ook heb ik naar mijn hoofd geslingerd gekregen hoe 'oncollegiaal' ik was toen ik aangaf het werk van twee collega's met een burn-out er niet 'even' bij te kunnen doen. Maar zelfs nu ik wel een oké werk­gever heb, weiger ik in mijn vrije tijd bereikbaar te zijn. Want ik weet dondersgoed: als ze je niet meer nodig hebben, laten ze je ook zo weer vallen. Dan kan het ze echt niet schelen of je de rekeningen nog wel kunt betalen of net een kind hebt gekregen. Misschien heb ik makkelijk praten, omdat werk voor mij echt alleen maar werk is. Het betaalt mijn rekeningen, ik vind het grotendeels leuk en mijn meeste collega's zijn gezellig. Maar mijn werk is absoluut niet mijn passie en dat vind ik eerlijk gezegd wel zo gezond.'

Maar een quiet quitter zal Anna zichzelf zeker nooit noemen. 'Die term vind ik echt enorme bullshit. Je hebt een bepaalde taakomschrijving en krijgt daarvoor een x-bedrag betaald. Elke werkgever die ik ben tegengekomen, probeert altijd zo veel mogelijk werk voor een zo laag mogelijk bedrag te krijgen. Maar als ik zo min mogelijk werk doe voor zo veel mogelijk salaris, ben ik een quitter? Ik geef je eenvoudigweg waarvoor je betaalt.'

Onbegrip Wie Anna's verhaal leest, begrijpt meteen dat er stemmen ­opgaan die zeggen dat quiet quitting een reactie is op niet al te fijne werkculturen. Want, eerlijk? Waarom zou je alles geven als je amper iets terugkrijgt van de baas? De term slaat dan ook niet op werk­nemers die de kantjes ervanaf lopen alsof ze 'quitten' – ze doen immers gewoon waarvoor ze zijn aangenomen –, maar op w­erknemers die simpelweg quitten met het doen van onbetaald of ondergewaardeerd werk. Niet voor niets schreef Japke-d. Bouma in haar column voor NRC dat quiet quitting gewoon betekent: je grenzen aangeven (en doe dat vooral níét quiet). Tel daarbij op dat je tegenwoordig met je salaris nog amper een huis kunt kopen of gezin kunt onderhouden, we steeds meer bezig zijn met zingeving in plaats van plat carrière maken en je begrijpt dat de drang minder wordt om je werk je nummer één prioriteit in je leven te maken.

Benieuwd naar de rest van dit artikel?