Maya (40): 'Eigenlijk was ik laatst pas voor het eerst echt boos dat ik doodga. Ik heb me ermee verzoend dat mijn leven zo vroeg al stopt, maar dat betekent niet dat ik geen verdriet heb. Het is een weg met hobbels. Hoge pieken, diepe dalen. Als ik eraan denk dat ik straks afscheid moet nemen van Sam, mijn zoontje van zeven, breekt mijn hart in duizend stukken. Daar valt geen vrede mee te sluiten. Hij is mijn geluk en mijn spiegel. Dat Sam zo op mij lijkt, voelt als een troost. Ook voor Sven, mijn grote liefde. Ik vind het een mooie gedachte dat hij straks moet lachen om iets wat hij van mij herkent in ons kind.

In augustus 2021 kreeg ik weer een heftige steek in mijn borst, ik had die eerder ook al gevoeld. Was dit echt alleen maar een verstopte melkklier zoals de huisarts aanvankelijk veronderstelde? Het bleek foute boel: er zat een enorme tumor in mijn borst. Strijdbaar begon ik aan een flink traject van chemo, operaties en bestralingen. Met succes, want na zes maanden was ik schoon. Maar een halfjaar later was ik bang dat ik weer ziek was. Ik voelde het gewoon.

Lees ook: Dianne ziet over een paar jaar niets meer: 'Ineens kwam het besef dat ik mijn dierbaren niet oud zou zien worden'

De PET-scan bevestigde mijn vermoedens. 'We hebben slecht nieuws: de kanker is uitgezaaid naar uw longen.' De oncoloog was rechtdoorzee. Valse hoop had me ook niks gebracht. Ik zou niet meer beter worden. Ik weet nu wat er bedoeld wordt met 'de grond onder je voeten voelen wegzakken'. Met de handen voor mijn mond keek ik naar Sven: 'Ik vind het zó erg voor je,' zei ik. Voor mijn twee mannen vond ik het nog veel erger dan voor mezelf.'

Angstaanjagend donker 'Een onderdeel van mijn behandeling was hormoontherapie om de kankergroei zo veel mogelijk te remmen. Daar reageerde ik heftig op. Het werd angstaanjagend donker in mijn hoofd. Ik voelde me zo afschuwelijk en kon niet meer stoppen met huilen. Het was alsof ik geen rem meer had. De ontbijtborden vlogen door de kamer. Het trauma van mijn adoptie stond ineens weer op de voorgrond, terwijl ik dat jaren daarvoor dusdanig had uitgeplozen dat het een goede plek had gekregen.

Leven werd overleven, terwijl ik wist dat ik onderaan de streep toch zou sterven. Het was onhoudbaar, voor mij en voor mijn gezin. Ik geloofde in de wetenschap – en nog steeds – maar zo wilde ik het niet meer. Ik móést stoppen met die behandeling. Eerst vond ik mezelf slap. Hoezo wil je ergens mee stoppen als het om je leven, of om dat te rekken in mijn geval, gaat? Doe normaal! Nu ga je dus zeker weten dood. Dat voelde heel tegennatuurlijk. Maar kwaliteit van leven wordt belangrijker als de dood in je nek hijgt.

De doorslag gaf mijn zoontje. Ik wil dat hij mij herinnert als de liefdevolle, vrolijke moeder die ik ben, niet de vrouw die ik was geworden: constant verdrietig en met een kort lontje. De opluchting die met het stoppen van alle medicatie kwam, was heel groot. Ik werd weer Maya. Ik lééf weer. Nog wel. Ik heb een tijd niet willen weten hoelang ik nog heb. Niet leven met een aftelkalender, maar voluit. Inmiddels weet ik dat mijn tijd op begint te raken.

Ik berust erin dat ik doodga omdat ik weet dat het straks gewoon echt op is. Als ik nu al voel hoe mijn lijf het vaker steeds zwaarder heeft. De pijn en intense vermoeidheid, soms tot overgeven aan toe, winnen terrein. Ik veer nog steeds redelijk terug, maar er komt een moment dat dat niet meer zo is. Ik geloof dat ik me daar dan aan kan overgeven en vertrouw erop dat ik kan loslaten. Dat is nu nog niet.'

Gezongen en gedanst 'Pas als de dood daadwerkelijk voor de deur staat, ben je je echt bewust van je sterfelijkheid. Zoals zovelen nam ik het leven als vanzelfsprekend, de dood was vooral bij anderen. Ik leefde gewoon mijn leven, niets aan de hand. Die onbevangenheid is ergens fijn, maar ik zou het nu wel anders doen. Als ik had geweten dat ik het in de helft van een gemiddeld mensenleven had moeten doen, had ik mijn leven anders ingericht. Me minder laten leiden door wat anderen vinden. Dat heb ik veel te vaak gedaan. Ik pleaste erop los terwijl het ten koste ging van mezelf. Mijn leven is me nu alles waard. Het schrijnende is dat ik dat pas echt ben gaan inzien toen ik wist dat ik zou gaan sterven.

De dag nadat ik de diagnose kreeg, ging ik met een fles wijn naar mijn beste vriendin. Samen hebben we een bucketlist gemaakt. Ik moet lachen als ik daaraan terugdenk. Er stonden zakelijke successen, een Chanel-tas en andere grote, totaal niet relevante dingen op. Toen de lijst af was, hebben we gezongen en gedanst tot de fles leeg was. Het werd een avond om nooit te vergeten.

Het draait natuurlijk niet om succesvol zijn of dure spullen, maar om mensen die van je houden. De bucketlist heb ik weggegooid. Tijd is kostbaar geworden. Ik weeg dagelijks af waar mijn aandacht en energie naartoe gaan. Geef ik ze vandaag aan mezelf of aan anderen? Nu het dichterbij komt, merk ik wel dat ik nog zo veel wil doen en regelen. Het huis afmaken, opruimen. Een soort nesteldrang. Veel van die klussen zijn veel te groot, dus ik ben bang dat het me allemaal niet meer gaat lukken. Ik wil niet vervallen in paniekvoetbal, daar ben ik heel scherp op. Wat is echt een wens en wat is een wens vanuit angst? Die vanuit angst laat ik gaan.

Als ik een slechte dag heb, of ik heb ergens geen zin in, doe ik iets wat me blijer maakt, zo eenvoudig is het eigenlijk wel. Dat zit in kleine dingen, ik ga niet ineens bungeejumpen. Elke dag zie ik als een mogelijkheid om te genieten. Zien hoe de narcissen weer uit de grond komen, friet voor lunch en de frisse wind voelen in mijn gezicht. Ik ben van nature een druk baasje met veel energie. Lang voelde ik me nog goed, maar dat is aan het veranderen. Ik probeer me daardoor niet af te laten schrikken en veer zo veel mogelijk mee. Een vriendin haalde me op om nog een keer naar de Bijenkorf te gaan. Altijd heerlijk rondstruinen daar. We zouden een stukje verderop in de Jordaan lunchen, maar dat lukte me niet meer. Dus zaten we vijf minuten later op een mix van pijnstillers toch even in het luxehotel ernaast aan de champagne.'

Lees ook: Sannekes moeder werd twee maanden vermist, toen bleek dat haar vader haar had vermoord

Knoop in mijn maag 'Dat 'gewoon' maar het beste ervan maken mislukt natuurlijk ook geregeld. Het leven is geen romcom. Ik huil tranen met tuiten en ik stort geregeld ter aarde als het niet lukt zoals ik wil. Soms plan ik een huilbui als ik voel dat alle emoties zich opstapelen. Huilen doe ik het liefst alleen, dat heb ik mezelf ooit aangeleerd. Ik ga naar 'mijn' bankje of ga tegen de grote boom zitten snikken tot er geen traan meer over is.

Er ligt geen handleiding of draaiboek klaar voor hoe je goed doodgaat. Ik ben een conceptdenker, dus ik heb al veel uitgedacht en geregeld. Het liefst regisseer ik alles wat er te regisseren valt. Ik schrijf nu brieven voor Sam. Voor verschillende grote momenten die nog gaan komen en voor als hij me mist. Hopelijk haalt hij er troost en kracht uit. Ik hoop dat Sam mij een lieve, warme vrouw zal vinden. Er zullen dagen zijn waarop hij boos op me is omdat ik er niet meer ben, en misschien dat hij daarna zal denken: ik ben blij dat zij mijn mama was.

Ik ben heel open over mijn dood. Door erover te vertellen, orden ik mijn gedachten en gevoelens. Het is soms lastig om een gesprekspartner te vinden, want mijn dierbaren vinden het een heel moeilijk onderwerp. Ik ben al verder in mijn verwerkingsproces dan zij. Ik praat over mijn overlijden, de erfenis, maak er grappen over. Het voelt voor mij als de olifant in de kamer als ik het zou negeren. En als we het erover hebben, zijn we heel dicht bij elkaar. Dat geeft mijn leven hier betekenis.

Maar hoe zou ik ooit de zin 'Lieverd, mama gaat dood' hardop kunnen zeggen? Het advies van de psycholoog was: zorg voor een fijne huiselijke sfeer, wind er geen doekjes om en blijf in de buurt voor vragen. Die kwamen er nog dezelfde middag. Waar ik dan naartoe zou gaan en wat er dan na de crematie zou gebeuren. Kinderen zijn bewonderenswaardig veerkrachtig. 'Mama, dan zetten we jou daarna op mijn kamer.' Ik merk wel dat Sam vaker bij me komt zitten en soms zegt hij zomaar uit het niets: 'Weet je, ik ga jou wel heel erg missen.' Er is zo veel liefde, maar ook een misselijkmakende knoop in mijn maag als ik eraan denk dat hij me moet missen.'

Nog één keer in de ogen kijken 'Het einde zelf zie ik vredig voor me. Na mijn middelbare school heb ik jaren in een bejaardentehuis gewerkt en de overlijdens die ik meemaakte gingen meestal zacht, rustig en liefdevol. De dood is vriendelijker dan zijn imago. Ik heb een aantal laatste wensen. Een kleine ceremonie in een mooie tuin, geen afstandelijk gedoe in een grote zaal. En ik wil graag uitgestrooid worden op een voor mij bijzondere plek. Dat is veel belangrijker voor me dan dat mijn uitvaart druk bezocht wordt. Laatst had ik het met Sven over rouwkaarten. Ik zei: 'Is er geen gratis website waarop we aankondigen dat ik er niet meer ben? Ik vind die rouwkaarten zonde van het geld.' Dat vond hij dan weer vreselijk, waarna we jankend heel hard hebben gelachen met z'n tweetjes. Gelukkig, ik zou het niet anders willen.

Het afscheid is begonnen en gaat in plukjes. Ik heb het liefst dat mensen afscheid van me nemen nu ik nog leef, dat mag ook met een kaartje. Vaak komen mensen naar je begrafenis, maar dat is zo'n eenzijdig goodbye. Ik ben nu mijn 'afscheidsliefdeslunch' met vriendinnen aan het organiseren. Ik wil ze nog één keer allemaal tegelijk om me heen hebben om in al die ogen te kijken van die dierbare vrouwen met wie ik zo veel fijne momenten heb beleefd. Zij hebben mijn leven mooier gemaakt. Een tafel vol liefde en het vieren van onze vriendschap.

Ik schiet al vol als ik eraan denk. Ik hoop dat ik een laatste week mag hebben met een zoete inval van mijn lievelingsmensen. Liefst geen treurige toestanden, maar als een feestje. Dat we bij wijze van spreken bitterballen eten op mijn bed. Zingen is mijn passie en ik hoop dat ik nog kan zingen voor ze. Al is het maar één liedje. Gek genoeg zitten er een paar mooie silver linings aan doodgaan. De verdrietigste momenten zijn vaak ook de prachtigste. Het leven krijgt nóg meer waarde. Dat van mij stopt veel te vroeg, maar ik kan me ontzettend dankbaar voelen. Voor de mensen om me heen, mijn familie en vriendschappen.

Ik heb zo veel geleerd over mezelf in deze periode van kanker. Ook over anderen trouwens. Er zijn mensen die nooit meer iets van zich hebben laten horen. Ik ben heel begripvol en weet dat mensen uit ongemak vreemde dingen doen, toch vind ik het lastig als ik een appje krijg met leuke highlights van iemands week zonder de vraag hoe het met mij gaat. Maar ongeneeslijk ziek zijn, brengt een andere focus. Wat er minder toe doet, laat je gaan. Ik herdefinieer mijn waarden. Ik was altijd bezig met anderen. Wat willen en vinden ze, wat kan ik doen voor hen? Ik had vaker voor mezelf mogen kiezen. Dat ik te weinig lief voor mezelf ben geweest, maak ik nu goed.

Hoe mensen zich mij herinneren, is niet aan mij. Ik hoop dat ik kan meegeven dat als je een verlangen hebt, maar je durft nog niet, je alsnog de moed gaat zoeken om je hart te volgen. Uiteindelijk is dat waar het over gaat, ik zie dat nu kristalhelder. Wat dat betreft is ongeneeslijk ziek zijn ook weleens verwarrend. Leef je op het nippertje opeens je beste leven. Alles wat ik nog doe, doe ik voor Sam. Omdat ik wil dat hij mijn stem kan blijven horen, maak ik een podcast voor hem. Ik wil hem en Sven met zo veel mogelijk herinneringen aan mij achterlaten, zij zijn mijn alles. Dankzij hen weet ik wat onvoorwaardelijke liefde is. Ik ben vereerd dat ik hen mocht kennen, zo voel ik het echt. Van alle wensen die ik heb, hoop ik met heel mijn hart dat zij straks weer gelukkig worden zonder mij.'