Lale Gül: 'Ik denk regelmatig: was het het allemaal wel waard?'

Lale Gül is – samen met actrice Abbey Hoes, burgemeester Sharon Dijksma, onderneemster José Woldring en schoenenontwerpster Zeynep Dag – een van de succesvolle vrouwen die we beter leren kennen in Viaplay-serie Nederlandse Powervrouwen. Haar autobiografische roman Ik Ga Leven, waarin ze beschrijft hoe het is om op te groeien in een streng islamitisch gezin, werd ruim 300.000 keer verkocht, maar dat succes heeft ook een keerzijde. Niet alleen heeft ze geen contact meer met haar familie, ook ontvangt de schrijfster veel haatberichten en zelfs doodsbedreigingen.

Lees ook: Flemming: 'Mijn hart is goed genoeg gebroken om voldoende liedjes te kunnen maken' Lale, hoe is het nu met je? 'Het gaat steeds beter. Ik heb de serie nu helemaal gezien en soms schrok ik van hoe negatief of chagrijnig ik erbij zat. Ik had niet door dat het toen zo slecht met me ging. In één van de afleveringen hoor je me tijdens een vakantie in Spanje zelfs zeggen dat ik depressief ben. Best confronterend, maar dat wordt denk ik ook de kracht van de serie, dat je ook de kwetsbare kant laat zien. Bij succes horen ook mindere dagen.'

Is het niet spannend om je zo open te stellen? 'Eerst stond ik er niet voor open. Als ik een kutdag heb vind ik het al moeilijk om daarover te praten met mensen om me heen, laat staan als ik opnames had. Ik heb al meerdere aanvragen gekregen, en dat is waarom ik nooit ja heb gezegd. Nu ligt de focus niet alleen op mij. De productie bestond ook uit alleen maar vrouwen en er werden goede afspraken gemaakt, waardoor ik niet het gevoel had dat ik werd genaaid of dat er sensatietelevisie gemaakt werd. En hoewel ik het confronterend vind om terug te zien, vind ik het goed om eens niet enkel de positieve en gelikte kant te laten zien. Ik hoop dat mensen beseffen dat ze niet de enige zijn die weleens hun omgeving teleurstellen omdat ze hun passie volgen. Je moet dingen opofferen. Dat echte, dat vind ik mooi. Dat was de motivatie om mee te doen.'

Met je boek Ik Ga Leven heb je je ook al behoorlijk opengesteld, wat je niet door iedereen in dank werd afgenomen. Ben je daardoor voorzichtiger geworden in wat je zegt? 'Heel erg. Ik merk dat ik zelfcensuur toepas, dat ik andere woorden kies. Normaal zou ik zeggen: ik vind het geloof achterlijk en ouderwets, nu zeg ik: ik heb het zo ervaren, maar bij anderen is dat weer anders. Dat is natuurlijk wel genuanceerder, maar op het moment dat je alles kapot begint te nuanceren haal je ook de kracht uit je betoog. Sinds ik zoveel haatberichten en bedreigingen krijg denk ik regelmatig: was het het wel waard? Ik maak zoveel mensen boos. Er hoeft maar één gek tussen te zitten en je bent klaar. Kijk maar naar de aanslag op Charlie Hebdo of hoe schrijver Salman Rushdie, die een anti-islamitisch boek schreef, laatst op een podium werd neergestoken. Maar Ik Ga Leven heeft me ook veel moois gebracht. Dat ik columns mag schrijven, podcasts mag maken, gevraagd wordt voor zo'n mooie documentaire en natuurlijk alle positieve berichten. Op een dag kan ik terugkijken en denken: wow, ik heb misschien wel 35 meisjes die thuis geslagen worden, het huis uit geholpen. Dat geeft me echt voldoening.'

Ben je weleens bang? 'Ja, af en toe wel. Als ik ergens optreed, laat ik het niet aankondigen. Ook moet de politie ingelicht worden en moet er altijd beveiliging zijn. Tijdens lezingen heb ik al van alles naar mijn hoofd gekregen. Mensen schreeuwen soms dat ik haat tegen moslims aanwakker. Dat wil ik helemaal niet, het enige wat ik wil is onderdrukte vrouwen of bijvoorbeeld homoseksuelen helpen. Ik heb niets tegen mensen die geloven zonder dat anderen op te leggen. Mensen die anderen onderdrukken, daar zal ik altijd iets tegen hebben.'

Hoe is het contact tussen jou en je familie nu? 'Sinds mijn boek hebben we geen contact meer. Af en toe heb ik wel digitaal contact met mijn broertje of zusje, zij mogen mij niet zien. M'n vader heeft me weleens boos opgebeld als ik weer eens op televisie was of een bekritiserende column schreef, maar verder spreek ik ze niet. Tegen mensen die hun familie dreigen te verliezen zeg ik altijd: het is in dit soort gevallen je vrijheid of je familie. Ik heb liever vrijheid. Het heeft een hoge prijs, maar ik geniet er nog elke dag van. Als ik terug naar mijn familie ga, moet ik me weer bedekt kleden, mag ik niet samenwonen met mijn vriend omdat we niet getrouwd zijn, mag ik geen wijntje opentrekken, moet ik halal eten. In dat gezeik heb ik allang geen zin meer.'

Dat is ook waar je nieuwe boek over gaat, hoe het is om eindelijk vrijheid te hebben. Hoe gaat het schrijfproces? 'Niet goed eigenlijk. Ik stel het heel erg uit. Ik merk dat alle negativiteit na mijn columns en eerste boek me heel erg heeft gedemotiveerd en zelfs verlamd. Als ik iets opschrijf wat een beetje scherp overkomt of waar ik mensen misschien boos mee zou kunnen maken, dan merk ik dat ik de zin anders ga typen. En dan denk ik: wat is dit? Ik wil gewoon schrijven wat ik wil. Ik moet me daar dus eerst mentaal overheen zetten.'

De eerste twee afleveringen van Nederlandse Powervrouwen zijn vanaf 18 november te zien op Viaplay, daarna verschijnen ze wekelijks.