Je schenkt net een nieuw glas wijn in tijdens een borrel met vrienden, als het weer eens wordt geopperd: 'Laten we een lang weekend weggaan met z'n allen!' Een luxe landhuis, ergens in een afgelegen dorp met veel groen, maar ook een paar goede restaurants en het liefst een spa in de buurt. Klinkt gezellig, denk je. En direct daarna: weer zo'n hap uit je budget. Je bent al aan het sparen voor een andere vakantie en er zit een dure reparatie in huis aan te komen. Grote kans dat je het idee wegwuift, om uiteindelijk met een smoes af te haken. Maar: waarom zou je niet gewoon eerlijk zeggen dat je andere kosten hebt en niet zo veel geld wil uitgeven aan een vriendenweekend?

Lees ook: Dit is het gemiddelde salaris van Nederlanders tussen de 25 en 45 jaar

Dat is in ieder geval wel hoe Lukas Battle erover denkt. De Amerikaanse tiktokker zette begin dit jaar eigenhandig het zogenaamde loud budgeting wereldwijd op de kaart. 'It's the opposite of quiet luxury,' begon hij zijn video die inmiddels anderhalf miljoen keer bekeken is, verwijzend naar de modetrend die draait om elegantie, exclusiviteit en vooral eruitzien alsof je stiekem steenrijk bent. Nee, loud budgeting is heel andere koek. 'If your friend texts you: 'I want to hang out', you say: 'I don't want to spend gas money to come see you and listen to you talk about your ex for three hours,' legt Battle het gekscherend uit. Toch zit er een heel serieuze kern van waarheid in zijn relaas. Waarom zouden we niet wat opener zijn over onze financiële situatie, en vooral de grenzen daarvan?

Dat oerbrein weer Het taboe op praten over geldzaken is zo oud als de weg naar Rome. Letterlijk. 'Vroeger werd je flink gestraft als je je financiële verplichtingen niet nakwam,' vertelt financieel psycholoog Anne Abbenes. 'Zo werd in de tijd van de Grieken en Romeinen niet alleen jij, maar je hele gezin tot slaaf gemaakt totdat de schuldeiser vond dat het genoeg was. In de middeleeuwen werd je er zelfs voor opgehangen.' Met de jaren zijn we gelukkig wat coulanter geworden, toch zit ons oerbrein wat geld betreft volgens Abbenes nog altijd in een prehistorische mindset.

In de prehistorie wilde je absoluut niet buiten de groep dreigen te vallen, want in je uppie overleefde je niet. Zodra we ervaren dat we op een bepaald vlak, bijvoorbeeld qua financiën, anders zijn dan de mensen om ons heen, krijgen we daarom stress. 'Dat oerinstinct maakt dat we konden overleven als soort, maar het zorgt ook voor angst en dat zorgt er weer voor dat we onze financiële struggles niet durven toegeven. We trekken ons liever terug of gaan juist geld uitgeven dat we niet hebben, dan dat we erover praten.' Tel daarbij op dat de wereld alleen maar maakbaarder lijkt te worden en dat iedereen op social media het fantastisch voor elkaar lijkt te hebben, en het is niet gek dat we het niet altijd durven bekennen als we iets niet kunnen betalen.'

'Andersom werkt het trouwens net zo. Heb je wél zat te besteden, dan is het ook ongemakkelijk om over geld te  praten. Hou het liever een beetje bescheiden, luidt het calvinistische gedachtegoed waar je dan tegenaan loopt. 'In onze geschiedenis en cultuur heerst het beeld dat rijken slecht zijn. Dat zij veel geld hebben doordat ze misbruik hebben gemaakt van anderen. Als je rijk was, was je je leven dan ook niet zeker. Kijk maar naar de klassenstrijd of de Franse Revolutie,' aldus Abbenes. 'Mensen met veel geld hebben daardoor vaak het gevoel dat ze zich moeten verantwoorden. Ook dat zorgt voor een taboe.' Beide kanten hebben dus moeite met transparantie, het verschil is alleen dat mensen met een krapper budget of zelfs tekort dubbele stress hebben. Stress omdat ze op hun geld moeten letten én stress omdat het lastig blijft om dat te delen met de mensen om hen heen.

Stok achter de deur Dit is waar loud budgeting de chat binnenkomt. Het idee is dat je niet langer verzwijgt dat je weinig geld wil uitgeven, maar eerlijk zegt dat je op je budget moet of wil letten. Vraagt iemand of je zin hebt om naar dat geweldige nieuwe visrestaurant te gaan, dan is jouw antwoord bijvoorbeeld: 'Ik wil geld besparen, zullen we thuis koken?' Door je budget luid en duidelijk te verkondigen, zou het makkelijker zijn om minder onnodige of impulsieve uitgaven te doen en zo je financiële doelen te behalen. 'Het is een stok achter de deur,' legt Joni Hendrix, redactiechef van financieel platform PorteRenee, uit.

Lees ook: Poenpraat: 'Nu ik net moeder ben geworden, verdien ik de helft minder'

'Als je het voor jezelf houdt, ben je alleen verantwoordelijk. Maar als je het anderen vertelt, is de kans groot dat diegene er de volgende keer naar vraagt. Dan wil je natuurlijk wel kunnen zeggen dat het nog steeds goed gaat.' In die zin kun je het vergelijken met trainen voor een marathon, stoppen met roken of minderen met alcohol. Daarbij scheelt die openheid je een hoop smoesjes verzinnen, creëert het begrip bij je gesprekspartner en inspireer of motiveer je er anderen misschien ook nog mee, aldus Hendrix.

Dat laatste kan Robin Couprie (27) beamen, die begin dit jaar een financiële challenge met zichzelf aanging en dit op haar TikTok-account @geldvrouw met bijna 30K volgers deelde. Haar doel: binnen 250 dagen wilde ze van 7.000 euro schuld naar 7.000 euro in de plus. 'Ik heb me vaak geschaamd voor mijn schuld en me daarin best eenzaam gevoeld, dus het was nogal een big deal om het met de wereld te delen.' Toch doet ze het, om het taboe en de eenzaamheid te doorbreken, maar ook omdat ze inmiddels zo handig geworden is in op simpele manieren wat bijverdienen dat ze dat met anderen wil delen. 

Maar er is één gedachte die heel belangrijk is bij deze tactiek. Wat die is? Maar ook: hoe krijg je loud budgeting onder de knie, en zitten er ook nadelen aan? Dát en meer lees je in &C's oktobernummer 'Op je Monnie', dat nu in de winkels ligt. Of haal 'm hier online: 

Enne, om effe luid te zijn over ons eigen bespaargedrag: op onze magazines zit as we speak een enorme budgetkorting: 1 + 1 gratis!! Ren - nee, vlieg - en schreeuw het uit.