Liefste mama, Wat een jaar was dit. Van de ene op de andere dag werd jij weduwe, en ik halfwees. Zonder waarschuwing werd papa uit ons leven weggerukt en stonden we er met z’n drieën voor: jij, mijn zusje en ik. Wat voelden wij ons lamgeslagen, verdoofd en leeg. In welke ellende zijn we nu weer beland?

Inmiddels zijn we dertien maanden verder. Papa’s overlijden beïnvloedt elke minuut van jouw heden en toekomst. Alleen in bed, alleen in het weekend, alleen op vakantie. Toch vind ik het soms moeilijk dat mijn omgeving vooral vraagt hoe het met jou gaat, en bijna nooit hoe ik me voel. Alsof het minder erg is om je vader te verliezen dan je man. Ik weet dat jij dat niet vindt, maar toch ben ik benieuwd hoe je denkt dat het is om op zo’n jonge leeftijd je vader te verliezen.

Ik mis hem verschrikkelijk. Zijn stevige knuffels, geur, grapjes. Mijn hele identiteit is gebouwd op jullie, maar ineens is een steunpilaar omgevallen en probeer ik te blijven balanceren. Ik kijk op tegen de toekomst. Geen vader die mij kan weggeven op m’n bruiloft, mijn kind zal nooit zijn of haar opa kennen. Het enige wat ik nog heb, is 25 jaar aan herinneringen. Gelukkig hebben we die genoeg gemaakt met elkaar. Wat vind jij de mooiste herinnering aan ons als gezin? Ik die aan de zomervakantie in 2014, toen we onder een grote parasol schuilden voor de regen. Die typeert ons als gezin: ook al regent het, we zien er de lol van in en maken er het beste van.

Hou van jou, xxx je dochter

Liefste oudste dochter, Het is inderdaad verschrikkelijk wat er gebeurd is. Diep vanbinnen heb ik wel angsten gehad, maar onze flow was krachtig en positief. Papa lag op koers na zijn stamceltransplantatie, dus ik had het gevoel dat we moesten volhouden, dat het snel weer beter zou gaan, zoals de dokters voorspelden. Maar toen kwam ‘s nachts dat telefoontje. Ik ben zo dankbaar dat je toevallig was blijven slapen. Dat jij de kruispunten overzag, terwijl ik met 140 kilometer per uur naar het ziekenhuis scheurde.

Ik ben er dit jaar achter gekomen dat mensen om ons heen papa’s overlijden heel lastig vinden. Dat de communicatie soms stroef verloopt. Waarschijnlijk kunnen ze sneller begrijpen dat je als je je levenspartner verliest echt alleen achterblijft. Dat is vast de reden dat ze niet naar jouw situatie vragen. Dat is hartstikke jammer, want ik besef heel goed dat ik mijn vader nog heb en jij en je zusje niet. Jullie hadden alle twee een leuke, intense, gezellige band met papa. Zijn geintjes, humor en energie waren niet te missen. Hij laat zo’n leegte achter! Ik kan me bijna niet voorstellen hoe dat voor jou moet voelen.

Ik begrijp jouw angst voor de toekomst heel goed. Ik voel me ook vaak radeloos. Hoe krijg ik m’n leven weer op de rit? Waar moet ik alle kracht vandaan halen? Waar haal jij jouw kracht vandaan om toch door te gaan met je leven?

Ik ben dankbaar dat papa en ik de code van het leven gekraakt hebben. Wij maakten van elke dag een mooie dag. Geen grootse, meeslepende dingen. We genoten van kleine situaties en we creëerden die zo veel mogelijk. Mijn mooiste herinnering is de hele vibe. Ik kijk met trots terug op hoe we alles gedaan hebben. Wat voor mooie band wij met zijn vieren hebben en hoe gezellig en energiek ons gezin altijd was. Ik ben soms bang dat ik een zeurende moeder ben geworden, omdat ik het nu lastiger vind om de positieve kant van het leven te zien. Vind jij dat ik negatief ben geworden?

Je weet vast nog wel dat ik heel bang was voor de dood. Het ongrijpbare ervan, en dat wie je bent, uit je lichaam verdwijnt. Ik zag er vreselijk tegen op dat ik dat met mijn ouders zou gaan meemaken de komende jaren. Nu heb ik het opeens samen met jou en je zusje meegemaakt bij onze liefde en papa. Zijn harem aan zijn sterfbed.

Ik dacht altijd dat de geest wel bij je blijft als er een dierbaar persoon overlijdt. Helaas is mijn conclusie na dertien maanden dat ik er niks van meekrijg. Daarin ben ik wel teleurgesteld. Niet in papa, voor hem voel ik alleen maar liefde en trots, maar dat je band echt definitief doorbroken wordt, verwachtte ik niet.

Ik vind het best lastig dat ik als moeder zo veel op jullie leunde dit jaar. Ik was graag sterker geweest om jullie beter te steunen. Heb je dat ook zo ervaren? Dat je mij moest steunen in plaats van dat ik jullie steunde?

Hou van jou tot de maan en terug, mama

Dat vragen mensen me vaker, waar ik de kracht vandaan haal om door te gaan. Best lastig, want daar heb ik eigenlijk geen antwoord op. Als je me twee jaar geleden had gevraagd hoe ik zou reageren als een van mijn ouders zou overlijden, zou ik gezegd hebben dat ik de hele dag jankend in m’n bed zou liggen. Maar niks blijkt minder waar. Ik kom elke dag m’n nest uit, eet gezond (de wekelijkse ritjes naar de Mcdrive uitgezonderd – mag het effe?), kan gewoon nog lachen. Dat vind ik fijn, maar soms voel ik me ook schuldig tegenover papa. Hij verdient al mijn tranen. Ik denk dat dat ook lastig is voor de mensen om ons heen. Ze zien me lachen, leuke dingen doen, vullen in dat het best oké gaat. En dat is ook wel zo, maar dat wil ik niet altijd toegeven. Ergens is die slachtofferrol ook best lekker, dat alles even om mij draait en dat mensen zich aan mij aanpassen. Herken je dat?

Ik vind het moeilijk dat ik niks kan doen om jouw verdriet weg te nemen of te verminderen. Maar negatief vind ik je niet. Ik bewonder juist je veerkracht, hoe je elke lege dag opnieuw invult, meteen voor de deur staat als ik je bel, ook als je zelf verdrietig bent. We slepen elkaar hier echt doorheen. Die hele dynamiek in een gezin, waarin de ouders zorgen voor het kind, is door dit verlies weggevallen. We zijn ineens gelijkwaardiger dan ooit: even instabiel. Of even sterk, maar net hoe je het bekijkt.