De term gaslighting is retepopulair, maar wat betekent het nou eigenlijk?

De officiële definitie van gaslighting is: 'Een vorm van psychologische manipulatie waarbij de pleger er, al dan niet bewust, op uit is het slachtoffer mentaal te ontredderen. Dit probeert de pleger te bewerkstelligen door bij het slachtoffer twijfel te zaaien aan het eigen gezonde verstand. De gaslighter zal de werkelijkheid glashard ontkennen, of precies het tegendeel beweren van eerder door hem gedane uitspraken. Deze vorm van manipulatie kan zeer schadelijk zijn voor de mentale gezondheid van de andere partij, wanneer deze vorm van manipulatie veelvuldig wordt toegepast.' Lees ook: The liking gap: mensen vinden jou blijkbaar leuker dan je denkt Wie heeft het licht gedimd? De term komt van de titel van het toneelstuk Gaslight, waarin een man (ja hoor) af en toe het gaslicht lager draait. Zijn vrouw merkt op dat het licht gedimd wordt en de man blijft dit expliciet ontkennen. Zij begint aan zichzelf te twijfelen en denkt dat haar zicht achteruit gaat.

De term wordt nu vaak verkeerd gebruikt in gesprekken over toxic relaties, narcisten en vervelende vriendjes. Maar echt gaslighten vereist dus wel wat meer dan alleen wat vervelend, egoïstisch gedrag. Daadwerkelijk gaslighten draait om het psychologisch manipuleren van iemand tot hij of zij aan z'n gezond verstand begint te twijfelen. Als jij meerdere keren in een relatie of vriendschap aan jezelf begint te twijfelen en je hardop afvraagt 'ben ik nou gek aan het worden?' - dan kan het geen kwaad om je eens even flink in te lezen over het onderwerp. 

Een paar voorbeelden van gaslighting:

Jij: 'Je hebt je bord bijna niet aangeraakt. Vind je het eten niet lekker?' Zij: 'Jawel hoor, maar ik heb het gevoel dat jij het nooit zo leuk vindt om mij te zien eten, dus ik heb me ingehouden.'

Of:

Jij: 'Astrid sprak me aan op wat berichten die jij haar had gestuurd waar zij ongemakkelijk van werd. Waarom ben jij allerlei berichten naar andere meiden aan het sturen op Instagram?' Hij: 'Je snapt toch wel dat Astrid gewoon jaloers op ons is? Ik snap wel dat ze allerlei berichten aan het photoshoppen is… Als ik jou was zou ik al het contact met haar verbreken.' Of:

Op je afstudeerfeest hou je een speech waarbij je zegt dat je heel blij bent met alle steun van familie en vrienden tijdens het afstuderen. De volgende dag belt je moeder je in tranen op om te vertellen hoeveel pijn het haar deed dat je haar niet persoonlijk hebt bedankt in haar speech. Je begint aan jezelf te twijfelen: had jij je moeder specifiek moeten benoemen in plaats van 'vrienden en familie' te zeggen? Je voelt je steeds slechter over je speech, wat erg dat je haar hebt gekwetst. Lees ook: Komt u maar: waarom vrouwen meer kreunen tijdens de seks dan mannen

En nu? En zo heeft de gaslighter je in de tang. Twijfel je of je misschien wel eens gegaslight wordt? Dan weet je ook dat het moeilijk is om zoiets te bewijzen. De enige manier is om gesprekken op te nemen of dialogen uit te schrijven, als bewijs. Dat klinkt misschien een beetje gek en veel moeite, maar het is soms de enige manier. Niet als een soort bindend bewijs, maar zodat je nog eens goed na kan lezen wat er nou eigenlijk gezegd is in een gesprek, puur voor het inzicht. Alleen inzicht kan je helpen in een situatie waarin je gemanipuleerd wordt. Schroom ook nooit om de situatie aan een derde voor te leggen.