Sabina (20) vocht op jonge leeftijd tegen meisjesbesnijdenis: 'Ik werd verstoten door mijn gemeenschap, maar gaf nooit op'

Female genital mutilation (FGM), ook wel meisjesbesnijdenis genoemd, is verboden in Kenia, maar dat betekent niet dat het gevaar bezweken is. Recent werd bekend dat Gambia als eerste land het verbod op FGM dreigt terug te draaien. Bovendien slagen de wetten er niet altijd in om meisjesbesnijdenis in culturen daadwerkelijk te stoppen. Daarvoor moeten eerst alle stamoudsten, ouders en politieke leiders worden betrokken, wat Sabina dus heeft gedaan.

Lees ook: Fee heeft het Ramsay-Hunt syndroom: 'Ineens kon ik de linkerhelft van mijn gezicht niet meer bewegen'

Sabina (20): 'De Keniaanse Kimana-gemeenschap waar ik vandaan kom, maakt deel uit van de inheemse Maasai-cultuur. Een eeuwenoude cultuur met sterke rituelen en tradities. Als jong meisje wist ik dat ik door drie fases van het overgangsritueel moest gaan om een volwaardige Maasai-vrouw te worden. Zo worden de twee voorste ondertanden verwijderd, en worden je wangen gebrandmerkt. Dit zie je nu ook bij mij. De derde fase is de besnijdenis, dat gebeurt vaak als een meisje tien tot twaalf jaar oud is. Dit doen ze om twee redenen: zodat een vrouw geen lust heeft naar mannen, en zodat het meisje een vrouw wordt, die klaar is om onderdanig te zijn aan hun man. Dit ritueel werd eeuwenlang als iets compleet normaals gezien, maar voor de meisjes is het traumatisch. Het is voor mij nog steeds moeilijk om te praten over de dag dat ik met eigen ogen zo'n besnijdenis heb gezien. Ik was twaalf.

Het ritueel vindt altijd 's nachts plaats. Een meisje neemt een koude douche, en gaat als het donker is - naakt en gewikkeld in een doek - naar de oudere vrouw die de besnijder is. Daar wordt ze op een koeienhuid gelegd. Met een scherp object wordt de clitoris verwijderd. Ze schreeuwen het uit van de pijn, het gebeurt zonder enkele verdoving en het meisje verliest ontzettend veel bloed. Ze gaat niet naar het ziekenhuis, krijgt geen pijnstilling en mag zichzelf niet schoonmaken. Het enige wat ze mag doen is twee tot drie weken thuis zitten. Ze mag alleen naar buiten in het dorp met andere meisjes, gewikkeld in niets meer dan een traditionele doek. Daarna worden veel meisjes vaak al jong uitgehuwelijkt, wat dus tot veel kindhuwelijken leidt.'

Tijd voor verandering 'In hetzelfde jaar dat ik zo'n ritueel met eigen ogen heb gezien, heb ik een driedaagse cursus gevolgd van Amref, een organisatie die in de regio aanwezig was om meisjesbesnijdenis tegen te gaan. In de cursus kregen we voorlichting over de gezondheidsrisico's van meisjesbesnijdenis, over het risico van kindhuwelijken en waarin ze vertelden wat jouw waarde als Maasai-vrouw is. Ik werd nieuwsgierig: waarom zijn deze mensen zo tegen iets uit ónze cultuur, en behandelen ze iets dat wij móéten doorstaan? Ik stelde heel veel vragen, en wilde steeds meer weten. Ik viel op, en werd uitgenodigd om een alternatief ritueel bij te wonen, waarna de meisjes slagen als 'vrouwen zonder besnijdenis, vrouwen die empowered zijn, en vrouwen die hun eigenwaarde kennen'. Toen heb ik besloten dat ikzelf nooit besneden wilde worden.

Lees ook: Dianne ziet over een paar jaar niets meer: 'Ineens kwam het besef dat ik mijn dierbaren niet oud zou zien worden'

Toen ik mijn moeder over mijn beslissing vertelde, brak ze. Ze barstte in tranen uit, ik was op de leeftijd om zelf de besnijdenis te ondergaan, en zou nu mijn reputatie verliezen in het dorp. Ondanks alles beloofde ze om me altijd te steunen. Het moeilijkst was om het aan mijn vader te vertellen. Hij is een van de culturele leiders in onze gemeenschap, dus dat zíjn dochter tegen zijn cultuur was, maakte hem woedend. Als straf betaalde hij mijn schoolgeld niet meer, en hij dreigde om me uit huis te zetten. Ik begon te twijfelen: is het leven van de ambitieuze Sabina nu tot een einde gekomen? Gelukkig ontmoette ik Els, een hele aardige vrouw die in samenwerking met Amref een documentaire maakte over meisjesbesnijdenis. Ze beloofde om mijn schoolgeld te betalen tot ik mijn diploma had behaald. Mijn gebeden waren verhoord, dus nu wist ik dat ik me aan mijn standpunt moest vasthouden. Mijn missie werd om voor een 50 procent verandering in mijn gemeenschap te zorgen, zodat uiteindelijk geen enkel meisje de besnijdenis meer hoeft te doorstaan.

Allereerst benaderde ik elk weekend meisjes in mijn dorp. Ik zong veel, en leidde het koor in onze kerk. Elke zaterdag zei ik dat we maar thuis moesten oefenen, en niet in de kerk, zodat ik ze daar kon vertellen wat ik bij Amref had geleerd. Maar toen het nieuws rondging dat ik dit deed, werd ik verstoten door mijn gemeenschap. Ze gaven me rare namen en sloten me compleet buiten. Ik benaderde lokale autoriteiten en samen creëerden we workshops en programma's om meisjes en andere mensen uit de gemeenschap van informatie te voorzien. Zij zorgden ervoor dat mensen kwamen, ik was de spreker. Maar ik werd ook bekender, waardoor mensen me ontweken. Als ik op straat liep, en mensen zagen dat ik eraan kwam, namen ze gauw een andere route.'

Eenzaam aan de frontlinie 'Je kunt je wel voorstellen dat het, ondanks mijn succes, ontzettend eenzaam was om dit allemaal als jong meisje te moeten doorstaan. Tuurlijk werd ik wel gesteund door Amref, mijn mentor Nice Leng'ete die ook tegen FGM strijdt en de lokale autoriteiten, maar ik had hen vooral nodig om een platform te krijgen. Mijn allergrootste support was mijn moeder. Zij steunde me écht door dik en dun, ook al begreep ze me niet altijd. Als ik huilend thuis kwam of niet meer wist of ik de buitensluiting van mijn gemeenschap aankon, was ze er altijd om me er weer bovenop te helpen. Soms zei ze ook: 'Sabina, je bent te jong om dit allemaal te doorstaan, stop ermee, dit verdien je niet.' Maar ik had me volledig vastgebeten in mijn doelen, en wist: dit móét ik doen. Ik geef niet gauw op, en wist: hier ligt mijn kracht.

Het spreken ging me namelijk ontzettend goed af. Ik ben een natuurlijke leider, als kind was ik klassenhoofd, op de basisschool was ik het hoofdmeisje en op de middelbare was ik student-president, wat me al een groot bereik gaf. Ik ben niet bang om problemen aan te kaarten, vooral problemen die gaan over het belang van meisjes. Als ik voor een groep van zo'n duizend man stond te praten was ik nooit nerveus. Ik deed het met een glimlach, met kracht en passie.

Lees ook: Sharythés man is 35 jaar ouder: 'Ik ben jonger dan allebei zijn kinderen'

Daarom bleef ik mijn gemeenschap benaderen. Zo bezocht ik vaak de mama's van het dorp. Door bubblegum – want daar waren ze gek op – of muntgeld mee te nemen haalde ik ze over om naar me te luisteren. Het muntgeld had ik opgespaard van mijn eigen zakgeld, ik gaf het nooit uit aan luxe schoollunches. Het praten met de mama's was niet makkelijk, maar na verloop van tijd begonnen ze me te begrijpen waardoor ik ook toegang had tot hun mannen: de papa's. De vrouwen hebben namelijk geen zeggenschap in het gezin. Ik bleef doorzetten en doorzetten, en uiteindelijk begrepen de vaders ook wat de risico's zijn van meisjesbesnijdenis. Nog voordat ik mijn schooldiploma behaalde had ik 50 procent van mijn gemeenschap overtuigd: zij deden niet meer aan meisjesbesnijdenis. Vandaag de dag is zelfs 90 procent al tegen het ritueel.'

Het meisje kent haar eigenwaarde 'Deze verandering zie je ook heel goed terug in het dorp zelf. Vroeger woonden we in huizen gemaakt van modder en koeienmest. Nu worden er moderne huizen gebouwd, planten we bomen en gewassen. En dat allemaal doordat mensen nu inzien wat de waarde is van het Maasai-meisje: educatie wordt eindelijk voorop gesteld, en daar maak ik me nu nog steeds hard voor. Mijn droom is om een bibliotheek in mijn dorp te plaatsen, waar meisjes boeken kunnen lezen van inspirerende vrouwen zoals Michelle Obama, Oprah Winfrey en hopelijk ook ooit mijn eigen boek over het aanzetten tot verandering. Als een meisje leest, opent ze haar geest, en leert ze haar eigenwaarde kennen. Door die empowerment zijn de workshops en alternatieve rituelen straks helemaal niet meer nodig. Daar geloof ik sterk in: als er kwaliteitsonderwijs is en als een meisje haar eigenwaarde kent, is er niks meer dat haar ervan weerhoudt om de vrouw te worden die ze wil zijn.

Ik wil grenzen blijven verbreken en verleggen, en hoop ooit een wereldrecord te breken door talloze gemeenschappen te bereiken met mijn verhaal om tegen meisjesbesnijdenis en kindhuwelijken te strijden, en algemene gezondheid en welzijn te verbeteren. Ik zeg altijd: verandering is mogelijk. Niemand kan Sabina overtuigen dat verandering niet mogelijk is. Ik was zó jong, en het is mij gelukt, dan kan jij het ook! Kijk niet naar obstakels, 'ik heb geen geld, ik heb geen tijd', maar naar mogelijkheden. Als je je ergens toe zet is alles mogelijk. Dat is mijn slogan. Wil je iets veranderen? Begin bij jezelf. En steun mij, steun ons, in de strijd tegen meisjesbesnijdenis.'

In de video hieronder zie je Sabina, 13 jaar. Ze zegt: 'Als je een vrouw onderwijst, onderwijs je een hele natie.'