De wereld staat in de hens. Er woeden (nog stééds) oorlogen tussen Israël en Palestina en Rusland en Oekraïne, om nog maar te zwijgen over de humanitaire crises in Congo, Somalië, Jemen, Afghanistan, Ethiopië en Syrië. Natuurrampen volgen elkaar in steeds rapper tempo op, er waren nog nooit zo veel mensen depressief als nu, de inflatie rijst de pan uit en iedereen en z’n moeder gaat vreemd. Geen gezellige binnenkomer, sorry daarvoor, maar we kunnen het niet mooier maken dan het is. Sterker nog: we zouden het hele blad kunnen vullen met dingen die de laatste jaren alleen maar slechter lijken te gaan. Zou best een stunt zijn. 

Je kunt je afvragen of het onderaan de streep daadwerkelijk zoveel slechter gaat, want in tegenstelling tot wat oudere generaties graag verkondigen, was vroeger écht niet alles beter. Maar waar geen twijfel over bestaat, is dat we nu veel meer nieuws tot onze beschikking hebben (thanks hè, smartphone) en het steeds slechter trekken. Waar in 2017 volgens het Reuters Instituut voor de Studie van Journalistiek 29 procent van de mensen het nieuws regelmatig vermeed, lag dat percentage in 2022 al op 38 procent. Het grootste gedeelte zei dat te doen omdat ze er te verdrietig van worden, maar er bestaan meerdere motieven, zegt Kiki de Bruin, communicatiewetenschapper en promovendus op het onderwerp nieuwsmijding. 'Denk aan wantrouwen, ontevredenheid over hoe het gebracht wordt, mensen die het simpelweg te druk hebben of mensen die zich niet gerepresenteerd voelen door het nieuws. Dat laatste merken we vaker bij vrouwen, jongeren en mensen met een andere culturele achtergrond.' Wat in ieder geval níét klopt, is het vooroordeel dat alle nieuwsmijders laagopgeleid, niet maatschappelijk betrokken en niet politiek geïnteresseerd zijn. De Bruin: 'Je ziet juist best veel verschillen onder nieuwsmijders.' Lees ook: Chantal over de wereld waarin we leven: 'Ik ben zo ontzettend dankbaar voor Bobby's onwetendheid'

Kop in het zand Als jij ook weleens de neiging hebt om je telefoon in een hoek te smijten en de dekens over je hoofd te trekken, dan ben je dus niet de enige. Al moet hier natuurlijk wel een enorm privilege erkend worden, want dat we überhaupt een keuze hebben in hoeveel slecht nieuws we in ons leven toelaten is een ongelooflijk voorrecht. Anderen léven dat slechte nieuws. Daar zit ook meteen de crux: het voelt voor veel mensen niet goed om hun kop helemaal in het zand te steken. Daarbij is het vanuit maatschappelijk oogpunt niet bepaald wenselijk om politieke, economische en culturele ontwikkelingen massaal de rug toe te keren. Nieuws houdt ons op de hoogte, verbreedt onze kennis, verbindt ons met elkaar en de rest van de wereld, helpt ons meningen vormen en is daarmee van levensbelang voor onze democratie. 'Je wil natuurlijk niet dat mensen enkel bronnen gebruiken die desinformatie verspreiden. Dat wordt gevaarlijk,' aldus De Bruin.

Dus ja, wat te doen? Hoe blijf je op de hoogte op een manier die ook je mentale gezondheid op peil houdt? We vroegen het Lidewy Hendriks, psycholoog bij organisatie Mind Korrelatie, die regelmatig cliënten op de bank heeft die hiermee worstelen.  Het is niet gek als het nieuws je negatief beïnvloedt 'Dat is zelfs heel normaal,' aldus Hendriks. Al zolang nieuws bestaat, maken brengers gretig gebruik van de negativiteitsbias, die stelt dat ons brein veel actiever reageert op negatief dan op positief of neutraal nieuws. Die reflex hebben we te danken aan ons overlevingsinstinct, omdat negatief nieuws vaker gevaar betekent en we daarbij uit de buurt willen blijven. 'Er gaat dan een alertheid aan, waarna je lichaam zich klaarmaakt om te vluchten, vechten of bevriezen,' legt ze uit. 'Je maakt adrenaline aan en je bloeddruk en hartslag worden verhoogd, zodat je actieklaar bent. Hetzelfde gebeurt onbewust als je leest over dreigingen, vooral als die dicht bij huis zijn.' Kortom: het nieuws geeft ons stress. Journalisten die willen dat je specifiek hún stuk leest spelen daar slim – of zoals Hendriks zegt: lullig – op in door de ene kop nog dreigender dan de andere te maken. Dus dat jij getriggerd wordt door iets wat als doel heeft om jou te triggeren? Dat is vrij logisch. Begin vanuit een nulpunt Vervolgens zit er, als je het nieuws wil blijven volgen, maar één ding op: doseren. Hendriks adviseert daarbij vanuit een nulpunt te beginnen. 'Kijk van daaruit wat verschillende hoeveelheden nieuws met je doen en zoek voor jezelf de grens op. Wat heb je nodig om te weten wat er speelt, maar tegelijkertijd mentaal gezond te blijven?' Voor de een werkt het om pop-ups uit te schakelen en een beperkt aantal nieuwsmomenten op een dag in te lassen, terwijl het 'm bij de ander zit in specifieke onderwerpen. Merk je dat bepaalde thema's je simpelweg te angstig maken, ongeacht de mate waarin je ze tegenkomt? Dan zou je gebruik kunnen maken van zogeheten news aggregators, die je nieuwsfeed voor je filteren. Pas op met koppen en details Wat voor iedereen een goed advies is, is om je niet te veel te laten (mis)leiden door koppen en gruwelijke details of statistieken. We vallen in herhaling, maar die koppen zijn nou eenmaal gemaakt om je te triggeren en details missen vaak context. Zo publiceerde Integraal Kankercentrum Nederland afgelopen september dat de kans op kanker gestegen was, waarna alle grote kranten en nieuwsplatforms kopten: 'Eén op de twee Nederlanders krijgt kanker.' Oftewel: acute paniek. Maar wedden dat die paniek weer wat wegzakt als we erbij vertellen dat de voornaamste verklaring voor die stijging is dat we steeds ouder worden en kanker vooral op latere leeftijd voorkomt? Laat je gevaarradar dus niet meteen op hol slaan en ga vooral op zoek naar de nuance.

Daniëlle (26) is een nieuwsmijder: 'Van huis uit was het nieuws iets wat erbij hoorde en als tiener checkte ik het meerdere keren per dag, maar naarmate ik ouder werd, ging de negatieve en vaak eenzijdige toon me meer tegenstaan. Zo kom ik veel in India omdat mijn man daar vandaan komt, waarop mensen al snel zeggen: gatver, is dat land niet vies en druk? Ja, het gedeelte dat je op het nieuws ziet misschien, maar het is veel groter dan dat. Het kantelpunt kwam in 2014. Ik had nog nooit gevlogen en vond dat best wel spannend, maar vloog desondanks naar Malawi voor vrijwilligerswerk. In de tijd dat ik daar was, werd vlucht MH17 neergehaald. Mijn ouders besloten het me niet te vertellen omdat ik dan niet meer terug zou durven vliegen en zelf had ik amper bereik, dus ik hoorde pas thuis wat er gebeurd was. Natuurlijk vond ik het heel erg, maar ik dacht ook: stiekem best lekker dat ik al die details niet heb meegekregen. Kort daarna besloot ik alle nieuwsapps van mijn telefoon te verwijderen. Een televisie heb ik niet, dus het journaal kijk ik ook niet. Missen doe ik het nooit. Ik ben positiever en meer open-minded sinds ik gestopt ben. Bovendien krijg ik het belangrijkste toch wel mee, via mijn partner, vrienden, familie of Instagram, de enige app die ik vanwege werk nog wel heb. Sommige mensen, vooral uit oudere generaties, vinden misschien dat ik wegkijk, maar dat vind ik zelf niet. De globale lijnen zijn voor mij voldoende, aan de details kan ik toch niet zo veel veranderen. En als ik ergens meer van wil weten, de oorlog tussen Israël en Palestina bijvoorbeeld, zoek ik het gewoon op. Ik vind niet dat iedereen moet stoppen, maar ik zou mensen wel aanraden te minderen. Je hoeft heus niet de hele dag op de hoogte te zijn.'

Praat erover (maar niet met iedereen) Zit je ergens mee, dan is het verstandig om dat te delen met anderen. Toch? Ja, zegt Hendriks, maar niet in alle gevallen. 'Sommige mensen houden van het sensationele en beheersen hun eigen angst door die bij een ander neer te leggen. Dat is voor de persoon in kwestie misschien fijn, maar bij de ander kan het juist heel veel angst opwekken.' Voel je je rot of onrustig na een gesprek, voel je dan vrij om de volgende keer de rem op bepaalde onderwerpen te zetten. 'Maar kunnen jij en je gesprekspartner jullie zorgen op een rustige manier bespreken e herkenning bij elkaar vinden? Dan is dat natuurlijk fantastisch.'

Kijk naar wat je wél kunt doen Al die narigheid op de beeldbuis, in de krant of op je tijdlijn kan je een machteloos gevoel geven. Want wat kun je als individu nou helemaal doen aan al die misstanden in de wereld? Ja, klopt, je krachten zijn beperkt, maar geef jezelf ook weer niet te weinig credits. Je kunt doneren, actievoeren – denk aan demonstreren of je inzichten via social media met mensen delen – of nog concreter: vrijwilligerswerk doen. Word je bijvoorbeeld verdrietig van nieuws over de vele mensen die hun land moeten ontvluchten? Kijk dan eens of je iets kunt doen voor vluchtelingen bij jou in de buurt. Ook De Bruinmoedigt deze stap aan. 'Het is niet per se het verdrietige aspect van nieuws waar we het meeste last van hebben, maar het machteloze. Het is fijn om iets te kunnen doen.'

Colinda (39) is een nieuwsjunk: 'Ik ga naar bed met het nieuws en sta er weer mee op. Mijn wekker gaat om halfzeven, waarna ik een kwartier voor mezelf heb ingepland om X, NOS, AD en De Telegraaf te checken. Die hou ik de hele dag in de gaten, ook tijdens mijn werk, en als ik thuiskom en heb gekookt kijk ik eerst het zesuurjournaal, dan EenVandaag en het sportnieuws en dan het achtuurjournaal, waarna ik vaak weer op mijn telefoon beland. In het weekend komen daar nog nieuwspodcasts bij. Mijn man vindt mijn hobby overdreven. Hij zet liever Netflix aan, maar ik vind het gewoon fijn om op de hoogte te zijn en over het nieuws te discussiëren. Ik ben politiek actief en heb een sterke mening die ik graag bevestigd krijg, maar ik vind het ook belangrijk om mensen die anders denken te begrijpen. Daarbij vind ik het een burgerplicht om je goed te informeren, al helemaal als het aankomt op politiek. Toen het kabinet deze zomer dreigde te vallen, was ik op vakantie en had ik geen internet. Ik werd er heel onrustig van dat ik niets kon checken. Gelukkig had ik twee mensen gevraagd me te sms’en als er iets zou gebeuren, zodat ik het in ieder geval wist. Het nieuws is iets overwegend positiefs in mijn leven, maar af en toe wordt het me weleens te veel. Vooral als het heel visueel wordt, bij bombardementen bijvoorbeeld. Dan vind ik de invloed die het heeft niet meer gezond en klik ik die onderwerpen even niet meer aan. Ik denk dat het belangrijk is dat je zelf aan nazorg doet door het nieuws te relativeren. Je moet er niet lichtzinnig mee omgaan, maar wel luchtig. Ergens snap ik wel dat mensen het nieuws mijden, maar ik zou me geen leven zonder voor kunnen stellen. Daarvoor hou ik te veel van reuring. Om me heen, maar ook online.'

Zoek op tijd hulp De een is nou eenmaal gevoeliger dan de ander, net zoals de een zich verantwoordelijker voelt dan de ander en de een betrokkener bij de maatschappij is dan de ander. Dat verschilt van mens tot mens, en je reactie op veel negatief nieuws dus ook. 'Neemt je somberheid zo erg toe dat je in je dagelijkse leven niet meer functioneert zoals je zou willen of zoals de maatschappij van je verwacht? Dan zou ik je aanraden om hulp te zoeken,'' zegt Hendriks. 'Sowieso is meer dan twee weken achter elkaar zo somber zijn al een reden om hulp te zoeken. Dan gaat het niet goed.' En onthou: no shame in this game. Als je toch mijdt, dan niet te obsessief Heb je van alles geprobeerd, maar blijf je te erg worstelen? Dan kun je er altijd nog voor kiezen om het nieuws te ontwijken. Ga daarbij alleen niet te krampachtig te werk. 'Vermijding vergroot vaak juist je angst,' legt Hendriks uit. 'Ben je bijvoorbeeld bang voor spinnen en vermijd je die, dan denk je: ik ben veilig zolang ik geen spin zie. Zie je vervolgens een spinnenweb, dan word je bang omdat je aan spinnen denkt en ontwijk je die ook. De volgende stap is dat je hoekjes waar mogelijk een spinnenweb zou kunnen zitten al uit de weg gaat. De angst blijft zich vermenigvuldigen, totdat je 'm aangaat, die spin benadert en merkt dat de angst ongegrond is.' Bij nieuws ligt dat ingewikkelder – als je bang bent voor terroristische aanslagen is het niet per se aan te raden om die op te zoeken, dat is een reëel gevaar – maar jut jezelf in ieder geval niet te erg op met het idee dat je níéts mee mag krijgen. Hendriks: 'Sowieso is het in deze tijd een prestatie om het nieuws helemáál te ontwijken. Als dat lukt, kun je volgens mij in het Guinness Book Of Records.' Dit artikel stond in het februarinummer van 2024.