De dood is een onderwerp waar we liever niet te veel over nadenken. Toch spookt de vraag wat er na ons leven komt, in veel hoofden rond. Wat gebeurt er als we sterven? Is er werkelijk 'niets' na dit leven, of schuilt er iets meer achter de mysterieuze grens van ons bestaan? We zochten het uit voor &C's februarinummer, en je leest hier een preview.

Wat gebeurt er met ons als we sterven? Het is een vraag die even universeel als mysterieus is en door de eeuwen heen tot talloze overtuigingen, verhalen en theorieën heeft geleid. Voor de een is het een overgang naar een nieuwe dimensie, voor de ander een hereniging met geliefden of simpelweg een vredige leegte. Hoe verschillend de antwoorden ook zijn, ze onthullen een diepmenselijke behoefte: de wens om te begrijpen wat het betekent om te leven en te blijven bestaan, zelfs nadat het hart stopt met kloppen.

Lees ook: Liesbeth had een bijna-doodervaring: 'Er was geen pijn meer en alles was goed'

Miranda (29) had zich deze vragen nooit gesteld, tot ze een hartaanval kreeg en enkele minuten klinisch dood was. 'Het voelde alsof ik niet alleen fysiek gereanimeerd was, maar dat iets diepers in mij was veranderd.' Haar ervaring is geen uitzondering. Over de hele wereld rapporteren mensen bijzondere visioenen en ervaringen aan de grens tussen leven en dood. Ze schetsen een intrigerend beeld van wat ons misschien te wachten staat na dit leven. Dat niet alleen: het kan ook zorgen voor een persoonlijke transformatie.

Verbondenheid Bijna-doodervaringen (BDE’s) komen vaak voor bij mensen in levensgevaar. Hoewel de details variëren, beschrijven veel mensen elementen zoals gevoelens van vrede, het zien van licht, het ontmoeten van overleden dierbaren en het waarnemen van hun eigen lichaam vanuit een ander perspectief. Voor sommigen markeert zo'n ervaring een keerpunt dat hun kijk op leven en dood volledig verandert. 

Desirée (52) ontwikkelde het levensbedreigende HELLP-syndroom tijdens haar zwangerschappen. Beide zoons, Tom en Tim, verloor ze door stilgeboorte. 'Toen ik zwanger was van Tom had ik een bijna-doodervaring die mijn hele leven op zijn kop zette. Ik keek naar mezelf en hoorde gesprekken die ik later letterlijk kon herhalen. Het was alsof ik alles vanuit een rustige afstand observeerde. Die ervaring was zo diep dat ik na de gebeurtenis, toen mijn kindje toch overleed, geen angst meer voelde. Het was alsof ik een stilzwijgende afspraak met mezelf had gemaakt: elke dag die je leeft, haal je alles eruit.'

Sindsdien draait Desirées leven niet langer om spullen of prestaties, maar om liefde, verbondenheid en het moment. ‘Ik ben geen slachtoffer. Wat is gebeurd, is gebeurd. Ik weet nu dat het lichaam verdwijnt, maar dat de ziel altijd blijft en dat mijn kinderen met me meelopen. Ik durf zelfs te zeggen dat mijn leven compleet is omdat ik dit heb meegemaakt. Het was een wake-up call en heeft me geholpen te kiezen voor wat mij gelukkig maakt. Ik verliet mijn partner en mijn baan. Dat was spannend, pijnlijk en bevrijdend tegelijk. Ik geniet van wat er is en dat elke dag me brengt bij wat ik belangrijk vind: leven met liefde, in verbinding met mezelf en de wereld om me heen.'

Overgang De verhalen van Desirée en Miranda zijn maar een greep uit de BDE’s die mensen meemaken. Cardioloog Pim van Lommel, een autoriteit op het gebied van bijna-doodervaringen, verzamelde talloze verhalen van mensen. Ook zij beschrijven tunnels, licht en een gevoel van onvoorwaardelijke liefde. Een aantal spreekt over ontmoetingen met overleden geliefden. Het intrigerende is dat alle ervaringen plaatsvonden terwijl hun hart stilstond en er geen hersenactiviteit was. Dat roept de vraag op: hoe kan bewustzijn bestaan zonder een werkend brein? 

Lees ook: Chantal denkt dat er meer is tussen hemel en aarde 'Naast het bed van mijn broer zag ik een wit gewaad staan'

Van Lommel was een van de eersten die deze ervaringen serieus bestudeerde. Hij begon zijn carrière als nuchtere wetenschapper, overtuigd van de heersende theorie dat bewustzijn een product is van het brein. Stoppen de hersenen, dan stopt ook het bewustzijn. Tot in de jaren tachtig één patiënt alles veranderde. Van Lommel reanimeerde een man die klinisch dood was verklaard. Toen hij weer bij bewustzijn kwam, leek hij niet dankbaar, eerder teleurgesteld. 'Hij vertelde over licht, kleuren, muziek, een gevoel van allesomvattende eenheid. Hij zei dat hij niet terug wilde naar zijn zieke lichaam, en toch hadden wij hem teruggebracht.'

Grootschalig onderzoek In de jaren negentig zette Van Lommel een grootschalig onderzoek op naar bijna-doodervaringen bij patiënten die een hartstilstand overleefden. Hij volgde 344 patiënten en publiceerde zijn resultaten in 2001 in het gerenommeerde medische tijdschrift The Lancet. Achttien procent van de overlevenden had een levendige herinnering aan wat er tijdens hun klinische dood gebeurde. Sommigen beschreven intense emoties, anderen fysieke sensaties of visioenen. De meesten herinnerden zich niets. 'Waarom de ene groep wel en de andere niet, dat blijft een mysterie,' zegt Van Lommel. Toch zijn de overeenkomsten tussen de ervaringen die wél gerapporteerd worden opvallend.

Benieuwd wat de conclusie was van Lommels onderzoek, wat de lessen zijn die we uit andermans bijna-doodervaring kunnen halen en tot welke vraag ze leidden? Dat én meer lees je in de complete coverstory uit &C's februarinummer 'Niet te geloven' dat nu in de winkels ligt, of bestel 'm gewoon hier online: