Waarom Pride nog steeds nodig is? Eh, heb je even?

Kun je die bal meteen terugkaatsen (en dan hoef je ‘m ook niet meer terug te verwachten).

De stand van zaken Al vanaf de jaren tachtig worden er bijna jaarlijks onderzoeken uitgevoerd naar de positie en acceptatie van lhbti+ personen in Nederland. In de tussentijd is er van alles veranderd: in 1994 kwamen er wetten die discriminatie op basis van seksuele geaarheid verboden in werk en onderwijs en een paar jaar later, in 2001, was Nederland het eerste land ter wereld (!) dat het huwelijk tussen personen van hetzelfde geslacht legaliseerde.

Met de Transgenderwet 2014 is ervoor gezorgd dat transgender personen hun geslacht in officiële documenten makkelijker kunnen veranderen en in 2021 werd Artikel 1 van de Grondwet aangepast om duidelijk te benoemen dat discriminatie op basis van seksuele orientatie verboden is. En terwijl ons land al die veranderingen doormaakte, werd de positie én de acceptatie van lhbti+ personen ieder jaar beter, bleek uit die onderzoeken. Tot nu.

Lees ook: Hey, waarom vieren wij Pride Month eigenlijk met een botenparade?

Acceptatie daalt, meldingen stijgen  Ja, echt. Toen het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) twee jaar geleden hun meest recente LHBT-monitor publiceerde, bleek die stijgende lijn ineens te stagneren. Voor het eerst in veertig jaar groeit de acceptatie niet, het wordt er slechter op. Dat niet alleen: nieuwe cijfers van de politie en antidiscriminatiebureaus laten zien dat het aantal discriminatiemeldingen afgelopen jaar met een kwart is toegenomen. Al is dat hoogstwaarschijnlijk nog een understatement, want maar twintig procent van de gevallen wordt gemeld.  Nederland koploper? Eh… En die progressieve wetten dan? Hate to break it, maar ook daarmee loopt Nederland allang niet meer voorop. Terwijl buurland België op de derde plek van de Rainbow Europe Index staat, de index die Europese landen rangschikt op hun inzet en bescherming voor lhbti+ personen, blijft ons land hangen op nummer veertien. Om maar even een paar redenen te noemen: we hebben geen wetgeving voor haatmisdrijven op basis van seksuele geaardheid, genderidentiteit en andere non-discriminatiegronden, er is een gebrek aan gespecialiseerde zorg voor transgender personen, de wachttijden daarvoor zijn ellendig lang, we hebben geen rechten voor intersekse personen en lhbti+ asielzoekers worden onvoldoende beschermd. Pijnlijk.

Maar het wordt nog pijnlijker. 'Het gevolg van de dalende acceptatie is dat zestig procent van de queer gemeenschap diens gedrag hierop aanpast,' vertelt Philip Tijsma van COC Nederland, de oudste nog bestaande belangenorganisatie voor lhbti+ personen ter wereld. 'Geen handen vasthouden, geen gedag kussen. In plaats daarvan leveren ze een stuk van hun vrijheid in.'

Lees ook: De vlag mag uit: deze 21 kun je tegenkomen met de Pride Aanpassen en verstoppen Dat herkent Ferry (60, hij/hem). Hij liep in de jaren tachtig al liever niet hand in hand over straat met zijn partner en nu, in 2024, laat hij dat nog steeds. Gewenning misschien, denkt hij. Maar Luuk (28, hij/hem) herkent het ook: 'Ik zou willen zeggen dat het niet zo is, maar het is te spannend om uit te dragen wie je bent. De nieuwsberichten over het toenemende geweld en de intimidatie naar lhbti+ personen zijn flink ontmoedigend.' Als Luuk door Tilburg loopt, laat hij de hand van zijn partner los. Net als dat Ferry dat veertig jaar geleden al deed. 

Absurd, dat is het, en dat vindt Jasha (23, zij/haar) ook. Want al woont ze in Amsterdam, dan nóg is ze zich altijd bewust van haar omgeving. Waar is ze, is het veilig om hand in hand met haar vriendin te lopen? 'Ik probeer me er tegen te verzetten en gewoon te doen waar ik zin in heb, maar dan worden we wel nagefloten en nageroepen op straat.' Intussen merkt Jip (26, die/diens), die uit Breda komt, dat mensen die liever met een grote boog ontwijken door diens genderidentiteit. 'Ik krijg te horen dat ze liever niet met me praten omdat ik non-binair ben of omdat ze het niet begrijpen. Laatst zei iemand ineens: 'Ik wilde eerst niet met je praten, maar je bent eigenlijk best oké.’ Zulke situaties voelen erg onveilig.' En dus maakt ook die zich klein, dimt die zich in. Niks jezelf durven zijn. Lees ook: Wil je weten: dít is waarom de L altijd vooraan staat in LHBTI+

Pride vieren moet je Alle vier passen ze zich aan, net als de rest van de zestig procent van de queer gemeenschap waar Philip van COC Nederland het over heeft. Handen worden niet meer vastgehouden, zoenen niet gegeven, de liefde niet gevierd.  Maar, en nu komt-ie: zonder zichtbaarheid geen acceptatie. 'Dat is waar Pride omdraait,' zegt Philip. 'Om te laten zien dat we er wél zijn en dat we er trots op zijn. Om ervoor te zorgen dat de wereld een plek wordt waar iedereen zich veilig voelt en zichzelf kan zijn. En daar hebben we iedereens hulp bij nodig.' Neem je zure oom dus maar mee dit jaar, dan vieren we het samen.