Smaken verschillen, daar zijn we het allemaal over eens. En toch lijken we ons blind te staren op reviews voordat we een vakantiebestemming boeken of een restaurant uitkiezen. Volgens recensieplatform Trip-advisor leest 97,7 procent van de vakantiegangers reviews voor ze een trip boeken. En daar hoor ik zelf absoluut bij. In de uren die ik in de afgelopen tien jaar heb besteed aan het doorspitten van andermans beoordelingen, had ik eigenhandig een boetiekhotel kunnen bouwen. De beloning als die verborgen parel op booking.com inderdaad een paradijselijke plek blijkt te zijn, maakt alles goed. Maar net zo vaak loopt de speurtocht uit op een teleurstelling omdat de frieten knapperiger leken op de foto, het zwembad zonniger in de reviews en jouw definitie van een comfortabel bed net wat anders blijkt dan die van Johanna N. uit Stockholm (124 reviews). Waarom blijven we dan in godsnaam tóch die tekstjes lezen? Kleffe tosti Daarvoor ga ik nog even terug naar mijn eigen reviewervaringen. Uit angst om bij een toeristische vreetschuur met kartonnen pizza's te belanden na een middag slenteren door Pisa, besloot ik tijdens de treinreis Google Reviews in te duiken. Zo zouden we onze lunch doorbrengen op een onvergetelijke plek. Je weet wel, zo'n restaurant waar alleen Italianen van weten en waar toeristen ver bij uit de buurt blijven. En zo geschiedde, want authentiek was het restaurant zeker. Maar ook een tikje smerig, bloedheet en piepklein. Helaas bleek de specialiteit van het huis niet de goddelijke pasta waar we op hoopten, maar een bord vol varkenspens in tomatensaus. 

Je leest het goed: varkenspens. De onvergetelijke lunch had veel weg van de beruchte eetproef uit Expeditie Robinson in de brandende zon. Eindstand: we voelden ons meer toerist dan ooit toen de chef het bijna onaangeraakte bord weer meenam naar de keuken. Met enige gêne verlieten we na het afrekenen het restaurant toen ik de terechte vraag gesteld kreeg waarom we nu precies bij dit restaurant waren beland. Nou, omdat Google Reviews maar liefst 4,6 sterren liet zien en de reviews met woorden als 'authentiek' en 'goede prijs' zich direct een weg naar mijn brein waanden. Daarom. 

Lees ook: Poenpraat: 'Fulltime reizen is goedkoper dan wonen op één plek'

En dat is precies waar het misgaat. Natuurlijk zag ik ook mindere reviews tussen de lovende staan, maar blijkbaar maakten die weinig indruk. Een typisch geval confirmation bias, volgens consumentenpsycholoog Patrick Wessels: 'Als je al overtuigd bent van je keuze, lees je onbewust alleen de reviews die aansluiten bij wat jij voor ogen hebt.' Andersom gaat deze vlieger ook op. Als ik een review lees waarin het stoffige bloemetjesgordijn met de grond gelijk wordt gemaakt, maken de reviews over het lekkere ontbijt weinig indruk meer. En dat is zonde, want hoe vreselijk is een gedateerd interieur als je elke dag wakker wordt gemaakt met krokante croissants, een verse fruitsalade en sinaasappelsap? Waarom laat ik überhaupt mijn vakantie bepalen door reviews van vreemden die zich aan gordijnen ergeren en misschien wel van kleffe tosti’s en cola zonder prik houden? 

Volgens Wessels willen we met reviews een gevoel van controle creëren. We maken graag veilige keuzes als we onzekerheid ervaren. Zo kiezen we liever een tafel uit op een vol terras dan eentje op een terras waar maar een paar mensen zitten. Die behoefte aan controle is dus niet nieuw, maar het aanbod aan reviews is groter dan ooit. Tripadvisor, booking.com, Yelp, Google Reviews, TheFork: we raken niet uitgelezen. Gemiddeld besteden we volgens onlineplatform Frankwatching dertig minuten aan het lezen van reviews voordat we een keuze voor een restaurant of hotel maken. Als consument willen we graag geloven dat reviews ons behoeden voor missers. Maar objectief beoordelen hoe goed of slecht iets is, is volgens Wessels geen talent van de gemiddelde consument. Je kunt de betrouwbaarheid van recensies – waar ook trollen en fake reviews tussen zitten – dus in twijfel trekken. 

Er zijn enorm veel factoren die een recensie positiever of negatiever laten uitpakken. Reisafstand en reiservaring, maar ook de tijd tussen de ervaring en het schrijven van een review kunnen een review beïnvloeden. Als je uitgebreid research hebt gedaan, is de kans groter dat je een positieve review achterlaat, zegt Wessels. Dat weet ook Gijsbregt Brouwer, horecaliefhebber en oprichter van culinair platform De Buik: 'Je merkt dat mensen snel iets goed vinden als hun verwachtingen hoog zijn. Naarmate een restaurant vaker hoge cijfers krijgt, gaan mensen het steeds beter vinden, terwijl de kwaliteit onveranderd is.' Daarnaast geven we luxe ervaringen in het hogere segment al snel een hoog cijfer. Wessels: 'Op het moment dat ik meer betaald heb voor iets, ben ik automatisch positiever, want ik moet de uitgave voor mezelf goedpraten.'

En wat als de hotelovernachting of het diner toch tegenvalt? Door het lezen van reviews willen we ons niet alleen behoeden voor tegenvallers, zegt Wessels, maar ons ook kunnen indekken als de ervaring toch niet aan onze verwachtingen voldoet. Door het lezen van reviews kunnen we de verantwoordelijkheid voor een deel van ons afschuiven, en dat geeft een veilig gevoel. Een eventuele misser is niet langer een inschattingsfout, je hebt het immers proberen te voorkomen door beoordelingen te lezen. Goed, we willen een veilig gevoel, dus. Bovendien zijn we op zoek naar de ultieme ervaring. Als je na twee jaar quarantaine en lockdowns eindelijk in Spanje zit, wil je geen slapeloze nachten in krakkemikkige huisjes met een lauwe pisstraal als douche. We willen pronken met onze geslaagde keuzes bij vrienden, op Instagram of bij de koffieautomaat op werk. 

Lees ook: Dit zijn de 10 drukste bezienswaardigheden in Europa (en wil je misschien vermijden tijdens je vakantie)

Vooral zogeheten maximizers hebben er een handje van eindeloos restaurants en hotels met elkaar te vergelijken en voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen, zodat alleen de allerbeste keuze overblijft. Deze perfectionisten kijken niet naar slechts een paar recensies, maar duiken in de diepste krochten van reviewplatforms om te vinden waar ze naar op zoek zijn. Daarentegen zijn satisfyers een stuk sneller tevreden. Deze tegenhanger van de maximizer streeft niet per se naar de allerbeste ervaring, maar gaat voor de keuze die op dat moment goed genoeg lijkt. Drie keer raden wie er volgens onderzoek over het algemeen gelukkiger is. Yep, de satisfyer. Omdat we zo vreselijk druk zijn met het maximizen van onze vakanties en etentjes, vergeten we te genieten. Was het niet in Berlijn dat ik 's ochtends vroeg al driftig aan het scrollen was door reviews van ontbijttentjes, terwijl ik me ook nog een keer had kunnen omdraaien? En hoe zinloos bleek deze actie eigenlijk, toen ik 467 recensies later achter een bord met toast met avocado zat? 

Volgens Wessels zijn onze vakanties door deze recensiecultuur niet per se beter of slechter geworden – maar wel minder avontuurlijk, minder onzeker en veel saaier. 'Het verrassingseffect onderschatten we enorm, terwijl die onverwachte ervaringen ons juist zo'n goed gevoel geven,' zegt hij. Zoals in Malaga, waar ik tijdens een regenbui verdwaalde en in een tapasbar belandde, waar ik heb gelachen, gedronken, gedanst en gegeten tot het licht uitging. Een plek waar ik nooit was beland als ik de reviews had gelezen (want: 'slechts' 4,2 sterren). Brouwer vindt ook dat vakanties er niet per se avontuurlijker van worden: 'Internet heeft ons risicomijdend gemaakt. Vroeger durfden we meer, omdat we toch niet wisten wat er ging gebeuren.' Daardoor hebben we nog maar zelden missers, maar ook de negens en tienen ervaren we minder vaak. De verrassing is er namelijk wel af als je over elk gerecht een review gelezen hebt. 

Lees met mate Moeten we de recensies dan maar massaal links laten liggen? Volgens Wessels is dat niet nodig, want ze kunnen wel degelijk van pas komen. Booking.com maakt bijvoorbeeld onderscheid in reviews afkomstig van gezinnen met kinderen, stellen en groepen vrienden. En dat kan best handig zijn, want natuurlijk wil je als je kinderen hebt weten of het met de babybedjes en traphekjes net zo goed gesteld is als met het Scandinavische design van je vakantiehuisje. Zo zet vakantieganger Julia (28) reviews selectief in: 'Ik lees vaak recensies, maar ik let dan eigenlijk maar op één ding: is er een vegan-optie en is-ie lekker?' En dat is misschien wel hoe we naar reviews moeten kijken. 

Brouwers advies: lees met mate. 'Lees of er geen dode ratten liggen en kijk naar wat je belangrijk vindt, maar ga niet vier verschillende sites met elkaar vergelijken.' Het is heel verleidelijk om voor elk restaurant of vakantieadres de beoordelingen in te duiken, maar kies er soms ook bewust voor om het niet te doen. Vraag alleen vrienden of locals naar tips, ga op je onderbuikgevoel af en laat de maximizer in je eens lekker thuis. Want eerlijk, zo groot is de kans op een mislukte pizza in Italië ook weer niet. Dit verhaal komt uit &C's Zon, zee, zomerboek uit 2022, die je hier online bestelt: