Het is zo'n typische vroege novemberochtend. Ik zet de autoradio zachter. Concentratie en lawaai gaan voor mij niet samen, schijnt bij het ouder worden te horen. Ik zie geen hand voor ogen. De dijk waar ik over rij is smal. Het glimmende asfalt oogt zwart. Aan weerszijden staan knotwilgen schots en scheef hun tijd uit te zitten. Daarachter liggen kleine boerderijen en huizen waar in bijna alle keukens licht brandt. Mijn enige tegenliggers zijn fietsende kinderen in regenpakken met beroerde verlichting. Zij aan zij banen ze zich een weg richting school.

Zodra ze me naderen, maak ik zo veel mogelijk ruimte. De bermen zijn nat en lopen schuin naar beneden. Langzaam rij ik ze voorbij. Ik probeer hun gezichten te zien. Zwijgend en diep weggedoken in hun capuchons vervolgen ze hun weg. Degene voorop bepaalt het tempo. De rest probeert zo veel mogelijk in het wiel en uit de wind te blijven. Over een kilometer zal er gewisseld worden en is er een nieuwe kopman. Met zulke tegenwind ben je dat aan elkaar verplicht. Ongetwijfeld zijn ze uitgezwaaid door een vader of moeder in kamerjas en met verfomfaaid gezicht.

Zoals mijn eigen moeder. Geen ochtend sloeg ze over. Ze had geen geduld voor eindeloos tijdrekken in het warme bed. Als m'n zusje en ik te lang bleven liggen, rukte ze de dekens eigenhandig van ons af. Verschrikkelijk, maar door de kou stond ik wel meteen naast m'n bed. Met een kop thee aan onze ronde keukentafel wachtte ze tot wij aangekleed naar beneden kwamen. Elke ochtend at ik twee bruine boterhammen met hagelslag en dronk ik een glas melk.

Voor mijn gevoel was het altijd donker buiten. Met een grote spin bonden we m'n veel te zware schooltas op m'n bagagedrager. Zodra ik de dag in fietste, hoefde ik alleen nog maar te zwaaien. Verderop bij het enige grote kruispunt van het dorp wachtten de andere kinderen om samen in een colonne de acht kilometer lange tegenwind te trotseren. De jongens bepaalden vaak het tempo. Op de terugweg wachtte weer tegenwind, maar de noodzaak om op tijd te komen was er niet meer. Meestal ging het goed en kwamen alle kinderen veilig thuis. Maar heel soms ging het mis.

Ik herinner mij nog altijd de schokgolf die door het dorp ging toen die ene jongen niet meer thuiskwam. Een automobilist had hem over het hoofd gezien. Een groot gat werd geslagen in een gezin. Ik vervolg m'n weg nog altijd stapvoets over de dijk. Dat ben ik verplicht aan alle zwaaiende ouders achter het raam.